DEPREM VE KADIN SAĞLIĞI

Ülkemizde 6 şubatta meydana gelen 2 büyük deprem sonrası 23 milyonluk nüfusun etkilendiği bildirilmiştir. Bu yıkıcı afetten halk sağlığı önemli ölçüde etkilenmiştir.Kadınlar ve çocuklar doğal veya insan kaynaklı afetler karşısında erkeklere göre daha savunmasızdır  Deprem gibi afetler sonrasında kadın sağlığına dair merak edilen sorular ve bilinmesi gerekenleri bu yazımızda bulabilirsiniz.

Depremin kadın sağlığına etkileri nelerdir?

Kadınların büyük bir bölümünün afet sonrası duygusal travmalar, stres, şok, anksiyete,uyku bozuklukları yaşadığı tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalara göre  deprem sonrasında  kadınlarda menstrüasyon bozukluğu, pelvik inflamatuar hastalık, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek sahibi olma, kadınların cinsel yaşamlarında memnuniyetsizlik, istenmeyen gebeliğe sahip olma riskinin artması gibi birçok sorun ortaya çıkmıştır.

Deprem bölgesinde hijyen malzemelerine ulaşım güçlüğü, umumi tuvaletlerin kullanılması gibi sebeplerden dolayı vajinal enfeksiyonlar ve üriner enfeksiyonlar sık görülebilir. Vajende yanma hissi, kaşıntı, kötü kokulu akıntı, idrar yaparken yanma, idrarda kan gelmesi gibi durumlarda yaygın iltihabi duruma yol açmamak için en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerektiği unutulmamalıdır.

Adet düzensizliği ve adet görmeme gibi adet döngüsü anormallikleri stres kaynaklı olabilir ve bu durum 1 yıla kadar uzayabilir. Özellikle bu dönemde istenmeyen gebeliklerin de önlenebilmesi için mutlaka güvenli bir doğum kontrol metodu kullanılmalıdır. Çok yoğun adet kanamaları, adet düzensizliğine kasık ağrısı eşlik etmesi,menopoz sonrası adet kanaması ya da lekenlenme   durumlarında ise doktor kontrolü şarttır.

Çadır Kentlerde  Ortak Kullanım Alanlarında Hijyen Nasıl Sağlanabilir?

Enfeksiyon hastalıkları da afet bölgelerinde artış göstermektedir. Özellikle büyük
kamplarda, çevre koºullarının bozulması ve toplu yaºama bağlı olarak tifo,dizanteri,kolera gibi enterik hastalıklar veya menenjit, kızamık, difteri, tüberküloz gibi bulaºıcıhastalıkların görülme ihtimali artmaktadır (1). Büyük bir afet sonrasında hayatta kalanların enfeksiyona yakalanma riski, enfeksiyon kontrol çalıºmalarının aksamasından veya tamamen durmasından kaynaklanır.Umumi tuvaletleri kullanırken dikkat edilmesi gerekenler ºöyle sıralanabilir:

Yüzeylere Direkt Dokunulmamalı: Kapı koluna doğrudan dokunulmamalı. Kapı kolu bir peçete yardımıyla açılıp kapatılmalı. Kullanılan tuvalet klozet ise oturmadan önce ciltle temas edecek yüzeylere peçete serileblir veya bu yüzeyler bir dezenfektan ile temizlenip bu ºekilde tuvalet kullanılabilir.

Yüzünüze Dikkat: Tuvalete girerken dokunulması gereken yerlere dokunup, sonra yüzü dokunulmaması gerekir. Bunu başarmanın bir yolu da temiz el-kirli el yöntemidir. Bir el çevre için, diğer el kendiniz için kullanılabilir. Bu, daha az çapraz kontaminasyon ihtimali anlamına gelir. Unutmayın, ayrılırken eller yıkanacak. Bu yüzden bu aşamada çok fazla endişelenilmemeli. Sadece yüzünüze dokunulmamalı.

Çanta ve Montlar Yere Koyulmamalı: Umuma açık tuvaletlerde zemin tahmin edileceği gibi en kirli alanlardır. Bu nedenle yapılabiliyorsa çantalar, paltolar, diğer eşyalar mümkünse yüksek bir yüzeye koyulmalı. Hatta mümkünse sizi dışarıda varsa sizi bekleyen yakınınıza verilmeli.

Genital Bölge Temizliği: Genital bölge önden arkaya doğru temizlenip kurulanmalı. Vajina içerisi su ile yıkanmamalı, sabun veya jel kullanılmamalı. Vajinal doğal flora bu sayede bozulmadan durabilir.

WC Temizliği: Tuvalette iş biter bitmez sifonu çekmeden önce tuvaletin kapağı kapatılmalı. Bu, tuvaletin içindeki havayı hapseder ve mikropların odaya yayılmasını engeller. Tuvaletin sifonunu çekildiğinde, etraftaki havaya mikroplar saçılabilir ve bu mikroplar daha sonra mevcut yakın yüzeylere yerleşir. Yüzeyler anti-mikrobiyallerle temizlenmedikçe, bunlar bir tehlike haline gelir.

El Yıkama: Bu adımı atlayıp temizlemek için el jeli ve mendil kullanmak için doğrudan dışarı çıkan insanların sayısına şaşıracaksınız. Ancak unutulmamalıdır; el jelinin mikropları öldürmede sabun ve sudan daha az etkili olduğu kanıtlanmıştır, bu nedenle tuvaletten ayrılmadan önce eller en az 20 saniye yıkanmalı ve kurutulmalıdır. Dışarı çıkarken, temiz ellerle bir şeylere dokunmamaya çalışılmalıdır. Çıkarken kapı kollarına ve diğer eşyalara dikkat edilmeli. Dirsekler, kollar veya kapıya dokunmamak için peçete kullanılabilir.

Afet Durumunda Gebe  Kadınlarda Hangi Sorunlar Görülebilir?

Doğal afetler düºük doğum ağırlığı, erken doğum ve geliºme geriliği gibi olumsuz doğumlara neden olabilir. Bu kötü sonuçların sebebini çalıºmalar, stres, ruh sağlığının bozulması, çevresel toksinlere maruz kalma ve afete maruz kalma derecesine bağlı olduğunu bildirmektedirler. Afetlerde protein-enerji yetersizliği, diyare (ishal), anemi, vitamin yetersizlikleri, yeme davranışı bozuklukları ve kronik hastalıklar (diyabet koması, gastrointestinal sistem kanamaları) gibi beslenme sorunları görülür.

Aile içi Şiddet ve taciz

Afetlerde kadınların güvenliği azaldığından dolayı aile içi şiddet ve cinsel tacize maruz kalmaktadırlar. Afet sonrası ev içi şiddet gören kadın sayısı artış göstermektedir ve afet sonrası kurtarma kaynaklarına erişimleri kısıtlanmaktadır. Örneğin, 1990’da meydana gelen Avustralya sel felaketinde ev içinde, sosyal hayattan izole edilmiş kadınların şiddete maruz kaldığı tespit edilmiştir. Kadınların izole edilmişlikleri arttıkça aile içi şiddetin de
arttığı gözlemlenmiştir . Afet sonrası kadınlar aile içi şiddet ve cinsel tacize daha açık konuma gelirler bunun sebebi afet sonrası yaşamak zorunda kaldıkları ve özel hayatlarını koruyamadıkları kalabalık ortamdır. Şiddetteki bu artış erkeklerin uzun süre işsiz kalması, hayatlarını kaybetme korkusu, öfke kontrol problemiyle açıklanmaktadır. Ayrıca afet sonrası ailenin sorumluluğunu almak yiyecek ihtiyacı ve temiz su sağlamak genelde erkeklerden ziyade kadınların üstüne kalmaktadır. Uzak yerlerden su ve yiyecek getirme çabaları cinsel taciz riskini arttırmaktadır.

Unutulmamalıdır ki, afetler önlenemez. Buna karşın, alınacak tedbirler ve sonrasında izlenecek adımlar sayesinde afetlerin yaraları olabildiğince çabuk ve etkili bir biçimde sarılacaktır.

Zotti ME, Williams AM, Robertson M, Horney J, Hsia J. Post-disaster reproductive health outcomes. Maternal and Child Health Journal
2013;17(5):783-96

Harville E, Xiong X, Buekens P. Disasters and perinatal health: A systematic review. Obstetrical and Gynecological Survey 2011;54(11):713-28.

Clot N., Carter J., Disaster risk reduction: a gender and livelihood perspective.
InfoResources, August 2009; 5-6.

WHO, Gender and Health in Natural Disasters. 2005; 1-3